Αθηνά Αηδονά στο airetos.gr: Από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση

Η Ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση βρίσκεται σήμερα μπροστά σε μια ιστορική καμπή, με τη συζήτηση γύρω από τον νέο κώδικα να αποτελεί στην πραγματικότητα μια κομβική ευκαιρία για επανεκκίνηση -όχι μέσα από τη λογική των επιμέρους βελτιώσεων, αλλά μέσα από το πρίσμα και την ανάγκη μιας πραγματικής και ουσιαστικής μεταρρύθμισης, που θα διαμορφώσει ένα λειτουργικό, σύγχρονο και αποτελεσματικό μοντέλο διακυβέρνησης.

Το αίτημα είναι σαφές και ώριμο: να περάσουμε, επιτέλους, από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση. Να θεμελιώσουμε έναν ισχυρό θεσμό με καθαρές αρμοδιότητες, ουσιαστικούς πόρους, επαρκή μέσα και το αναγκαίο ανθρώπινο δυναμικό, ο οποίος θα έχει πραγματικές δυνατότητες χάραξης και υλοποίησης πολιτικών που θα απαντούν στις σύγχρονες προσκλήσεις.

Η μεταρρύθμιση που σχεδιάζεται οφείλει να απαντήσει με καθαρότητα και τόλμη σε πέντε θεμελιώδεις άξονες:

1. Αρμοδιότητες: Χρειαζόμαστε ξεκάθαρες, κάθετες αρμοδιότητες, χωρίς αλληλοεπικαλύψεις ή γκρίζες ζώνες. Πρέπει να ξεκαθαρίσει οριστικά και αμετάκλητα ποιος κάνει τι. Μόνον έτσι θα διασφαλιστούν η αποτελεσματικότητα, ο συντονισμός και η λογοδοσία προς τον πολίτη.
2. Πόροι και χρηματοδότηση: Οι ευθύνες των περιφερειών έχουν πολλαπλασιαστεί, αλλά η χρηματοδότησή τους δεν ακολούθησε τον ίδιο ρυθμό. Ένα δίκαιο πλαίσιο πόρων αποτελεί αναγκαία συνθήκη, για να μπορούν οι περιφέρειες να ασκούν τις πολιτικές που τους αναλογούν. Δεν μπορεί να υπάρχει πραγματική αυτοδιοίκηση χωρίς οικονομική αυτοτέλεια.
3. Θεσμικό πλαίσιο: Οι περιφέρειες πρέπει να αποκτήσουν ένα ξεκάθαρο νομοθετικό πλαίσιο για τον σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση και την υλοποίηση αναπτυξιακών πολιτικών στα διοικητικά τους όρια. Μόνον έτσι μπορούν να υπηρετήσουν ένα όραμα με διάρκεια, συνέπεια και αποτελεσματικότητα.
4. Αντιμετώπιση σύγχρονων προκλήσεων: Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η ανθεκτικότητα των υποδομών, η προσαρμογή των πόλεων στις νέες συνθήκες, αλλά ακόμη και οι πολιτικές για την κοινωνική ενσωμάτωση και των υποστήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων είναι ζητήματα τα οποία πρέπει να διαχειριστούμε εδώ και τώρα -όχι αποσπασματικά, αλλά μέσα από ένα εθνικό σχέδιο.
5. Μητροπολιτική λειτουργία: Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά μια μεγάλη αστική περιοχή, πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ενιαίο σύνολο, τουλάχιστον σε ορισμένα στρατηγικά πεδία. Το πρώτο βήμα έγινε με τον «Καλλικράτη», στο πλαίσιο του οποίου νομοθετήθηκαν για πρώτη φορά μητροπολιτικές λειτουργίες στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης και της Αττικής. Ήλθε, επιτέλους, η ώρα, 15 χρόνια μετά τον ‘Καλλικράτη’, να μεταβιβαστούν στο σύνολό τους οι αρμοδιότητες μητροπολιτικού χαρακτήρα στις δύο μητροπολιτικές περιοχές που έχουν νομοθετηθεί, σε αυτές της Αττικής και της Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης.

Η θωράκιση του θεσμού των Περιφερειών και η ενίσχυση του ρόλου τους αποτελεί προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα του κράτους. Και αυτό είναι ένα στοίχημα που πρέπει να το κερδίσουμε τώρα.