Ειρήνη Κουνενάκη, Κοινωνιολόγος
1/12/2009
Νέες προσδοκίες φαίνεται να δημιουργεί η αναμενόμενη διοικητική μεταρρύθμιση, η οποία σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του τύπου, προχωράει με γοργούς ρυθμούς και αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση τις επόμενες εβδομάδες.
Προσδοκίες που έχουν όχι μόνο «οι υπηρετούντες» την τοπική αυτοδιοίκηση που έτσι και αλλιώς έχουν ενδιαφέρον, αλλά κυρίως οι πολίτες που βιώνουν την απαξίωση, την στασιμότητα, την αναξιοπιστία, την εγκατάλειψη των πόλεων, την γενικότερη υποβάθμιση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.
Προσδοκίες που σχετίζονται με την αναβάθμιση του ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης και κατ’ επέκταση τις δυνατότητες παρέμβασης στην βελτίωση των πόλεων μας και της ποιότητας ζωής μας.
Όντως, η όποια διοικητική μεταρρύθμιση μπορεί να θέσει τις προϋποθέσεις για μια αλλαγή ανατροπής του υποβαθμισμένου θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης, προϋποθέσεις που θα προσδώσουν ξανά την χαμένη αξιοπιστία , θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών, θα επαναφέρουν το ενδιαφέρον για το εμείς και όχι το εγώ, θα υποκινήσουν την συμμετοχικότητα.
Η διοικητική μεταρρύθμιση πρέπει να προχωρήσει. Να προχωρήσει όμως με στόχο ένα κανονιστικό/θεσμικό πλαίσιο που θα στηρίζεται:
1. Στην προοπτική βιωσιμότητας των νέων σχημάτων, συνυπολογίζοντας την αναπτυξιακή τροχιά αλλά και την αναπτυξιακή προοπτική με καθαρά οικονομικούς όρους.
2. Στην αναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων (κοινωνικών, πολιτισμικών, ιστορικών, οικονομικών, γεωγραφικών) των υπό συγχώνευση Δήμων και Κοινοτήτων και στην διασφάλιση ισότιμης συμμετοχής στην διοίκηση.
3. Στην ενίσχυση της συμμετοχικότητας του πολίτη.
4. Στην θεσμική ανατροπή διαδικασιών και νομοθετημάτων που καθηλώνουν τον θεσμό.
5. Στον απεγκλωβισμό της τοπικής αυτοδιοίκησης από το πελατειακό σύστημα και λειτουργία.
Σύμφωνα με πληροφορίες οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις που προβλέπονται είναι εναρμονισμένες στο πνεύμα ενός λιγότερου Δημαρχοκεντρικού μοντέλου διοίκησης. Για παράδειγμα προβλέπεται η δημιουργία ενός νέου θεσμού του Συνήγορου του Δημότη, ο οποίος θα είναι ο διαμεσολαβητής μεταξύ δημοτών και δημοτικής αρχής, κάτι που εκ των πραγμάτων θα καταργήσει το γνωστό «τα παράπονα στον δήμαρχο» ενώ προβλέπεται επιτελικός ρόλος για τον Δήμαρχο.
Είναι ώριμο πλέον στην συνείδηση του απλού πολίτη, ότι ο ρόλος των δημοτικών αρχόντων-δημάρχου και δημοτικών συμβούλων- θα πρέπει να αναβαθμιστεί. Η ρουσφετολογική και πελατειακή λειτουργία των αιρετών μέχρι σήμερα δεν μπορεί να αποτελεί την κινητήριο δύναμη της ροής της τοπικής αυτοδιοίκησης, ιδιαίτερα στην νέα εποχή των μεγάλων Δήμων. Δεν μπορεί γιατί δεν φτάνει για να ικανοποιήσει τις ανάγκες ενός σύγχρονου μεγάλου Δήμου, που μάλλον χρειάζεται εξειδικευμένες γνώσεις, ιδιαίτερες ικανότητες διοίκησης και ……στην συνέχεια δεξιότητες εξυπηρέτησης. Δεν μπορεί η ικανοποίηση ρουσφετολογικών αιτημάτων, που πολλές φορές παρακάμπτουν νόμους η ακόμη συχνότερα παραβιάζουν κανόνες ισόρροπης ανάπτυξης να έχει ως αντίτιμο την εκλογή σε μια θέση διοίκησης με ευθύνη την προοπτική μιας πόλης.
Ο νέος αυτοδιοικητικός χάρτης που σχεδιάζεται και το νέο εκλογικό σύστημα που προωθείται, προβλέπει την κατάργηση του σταυρού για ένα μεγάλο αριθμό βουλευτικών εδρών. Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται το κλειδί, παρά τις όποιες πολιτικές αντιρρήσεις έχουν εγερθεί ήδη. Η ίδια φιλοσοφία να μεταφερθεί και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Ένα μικτό σύστημα εκλογής που θα συνδυάζει την συμμετοχή ικανών στελεχών, με ειδικές γνώσεις στην διοίκηση χωρίς σταυρό και άλλων που θα εκλέγονται με σταυρό.Θα ήταν ίσως μια μεταρρύθμιση που θα αποκαθήλωνε το ρουσφέτι και τον πελατειακό χαρακτήρα της τοπικής αυτοδιοίκησης, δίνοντας παράλληλα την θέση του στην αξιοκρατία αλλά και στην αξιοσύνη.
Και σε αυτήν εδώ την μεταρρύθμιση η κυβέρνηση θα πρέπει να πείσει για τις προθέσεις της, αναφορικά με την λειτουργία του κράτους. Ο τρόπος ανάδειξης των νέων δημοτικών αρχόντων-εκπροσώπων του τοπικού κοινοβουλίου είναι θέμα μείζονος σημασίας. Γιατί δεν είναι δυνατόν το ίδιο το κράτος , να διαιωνίζει το ρουσφέτι και να επιζητεί να παραμένει όμηρος ρουσφετολογικών συνθηκών.
Οι τοπικές κοινωνίες έχουν βιώσει και έχουν πληρώσει το κόστος της διαχείρισης των κοινών από ανθρώπους με ανύπαρκτες γνώσεις, με διοικητική ανεπάρκεια και όμως να διαχειρίζονται τομείς όπως η πρόνοια, η καθαριότητα, οι χώροι πρασίνου, τα σχολεία, στηρίζοντας την διαιώνιση του είδους σε προσωπικές εξυπηρετήσεις.
Η νέα αρχιτεκτονική των Δήμων, που διαφαίνεται ως αποτέλεσμα της διοικητικής μεταρρύθμισης, προβλέπεται να συγκρουσθεί με παγιωμένες αντιλήψεις τόσο για τα γεωγραφικά όρια των Δήμων όσο και για τα πρόσωπα, τα οποία θεωρούσαν μέχρι σήμερα ότι στην μικρή τους γειτονιά, κατείχαν τουλάχιστον ένα πλεονέκτημα έναντι των άλλων, αυτό της αναγνωρισιμότητας. Η ανατροπή αυτών των αντιλήψεων και των μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων είναι και το στοίχημα που πρέπει να κερδίσουν οι τοπικές κοινωνίες. Να λειτουργήσουν πολιτικά.
Η ανάδειξη των υποψηφίων δημάρχων πρέπει να γίνει μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες διαβούλευσης, στον σωστό χρόνο και με υπόλογο την κοινωνία και όχι παρέες, ομάδες ή ακόμη και κομματικά όργανα. Όλα ξεκινούν την στιγμή της συνένωσης από μηδενική βάση, τίποτα a priori, κανένα προβάδισμα σε πρόσωπα ή σε πόλεις. Και στις τοπικές κοινωνίες ας αναδείξουμε τους άριστους και όχι τους αρεστούς, χωρίς τοπικιστικά, ιδιοκτησιακά ή αλλά κριτήρια. Θα είναι το πρώτο βήμα για την αποκατάσταση της σχέσης εμπιστοσύνης με τον πολίτη. Είναι το σύγχρονο πρόσταγμα που λέει ναι στην πολιτική και όχι στην μικροπολιτική.