Σοφία Μαυρίδου, Αντιπεριφερειάρχης Πιερίας

 Είναι γεγονός ότι ο Νόμος της Νέας Αρχιτεκτονικής της Αυτοδιοίκησης με το πρόγραμμα Καλλικράτης αποτέλεσε μια σημαντική και αναγκαία μεταρρύθμιση, ωστόσο η πραγματικότητα σε γενικές γραμμές είναι ότι η αυτοδιοίκηση στο σύνολό της κλήθηκε να αντιμετωπίσει ένα θεσμικό πλαίσιο με πολλές ασάφειες, χωρίς συγκεκριμένη κατεύθυνση, δίχως το απαραίτητα εξειδικευμένο προσωπικό, με μεγάλες ελλείψεις στελέχωσης στις νέες δομές και – κυρίως – χωρίς τους αναγκαίους πόρους.
 
Πριν από ενάμιση χρόνο ξεκίνησε μια από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις των τελευταίων δεκαετιών, ο Καλλικράτης. Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες απέκτησαν νέες αρμοδιότητες, νέα όργανα και περισσότερες ευθύνες σε κρίσιμους τομείς όπως η τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, η κοινωνική πολιτική, η διαχείριση σημαντικών κομματιών του ΕΣΠΑ, το περιβάλλον και οι υποδομές.
 
Δυστυχώς η μεταρρύθμιση αυτή συνέπεσε χρονικά με την πρωτοφανή δημοσιονομική στενότητα που αντιμετωπίζουμε, την περικοπή πόρων, αλλά και τη δραστική αύξηση των αναγκών των πολιτών σε κοινωνικές παροχές. Παροχές που το κράτος δεν μπορεί πλέον να εξασφαλίσει για τους πολίτες, καλείται η Τοπική Αυτοδιοίκηση να κρατήσει σε ανεκτό επίπεδο, προκειμένου να μην καταρρεύσει εντελώς ο κοινωνικός ιστός.
 
Η κρίση είναι εδώ, και είναι γνωστή σε όλους. Δεν θα αναφερθώ στις περικοπές των ΚΑΠ (πλησιάζουν το 80%), στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) που έχει σχεδόν μηδενιστεί, και στη ΣΑΤΑ που έχει ουσιαστικά παγώσει. Ούτε θα μιλήσω για τις περικοπές στα προνοιακά, στις μεταφορές μαθητών και τις άλλες μεταβιβαστικές πληρωμές. Όλα αυτά σας είναι γνωστά. Τα ζείτε και τα ζούμε κάθε μέρα. 
 
Η Αυτοδιοίκηση ενώ είχε την μικρότερη ευθύνη, επωμίζεται το μεγαλύτερο βάρος. Το μεγαλύτερο πρόβλημα του Ν. 3852/2010 παραμένει η δυσκαμψία του και από εκεί πηγάζουν τα περισσότερα προβλήματα καθώς δεν δίνεται η δυνατότητα στις τοπικές κοινωνίες να αποφασίσουν με βάση τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Έγινε μία προσπάθεια με τον Ν. 4071/2012 να ρυθμιστούν κάποια ζητήματα, ωστόσο όσο δεν προχωράει η πραγματική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων θα συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε προβλήματα και παράλογες καταστάσεις.
 
 Επιπλέον, το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο της Δημόσιας Διοίκησης, παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί με μέτρα απλούστευσης των διαδικασιών, κυρίως σε ότι αφορά τις συναλλαγές των δημοσίων υπηρεσιών με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από σοβαρές δυσλειτουργίες, όπως είναι:

Ø     η μείωση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων προς τις Περιφέρειες, που θέτουν σε κίνδυνο τη λειτουργία τους αλλά και τον αναπτυξιακό τους ρόλο σε συνδυασμό με την καθυστέρηση στις πληρωμές λόγω κωλυσιεργίας των Υπηρεσιών των Εντελλομένων του Υπουργείου Οικονομικών.
Ø     η απαξίωση από τη Κεντρική Διοίκηση, μέσα από τις  συνεχείς μειώσεις των πόρων που προορίζονται για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Η  προσθαφαίρεση ή η μεταφορά αρμοδιοτήτων χωρίς την μεταφορά αντίστοιχων πιστώσεων, εμποδίζουν την εφαρμογή του Καλλικράτη στην πράξη, την άσκηση των αρμοδιοτήτων και κυρίως την εξυπηρέτηση των πολιτών της Πιερίας αλλά και γενικότερα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, προκαλώντας πολλές φορές σύγχυση για την εφαρμογή τους, μεταξύ των οργανισμών της Δημόσιας Διοίκησης που παράγουν τις ρυθμίσεις του κανονιστικού πλαισίου, σε συνδυασμό με την ανεπάρκεια αποτελεσματικών μηχανισμών οριζόντιου, ενδο-υπηρεσιακού και δι-υπηρεσιακού, συντονισμού.
Ø     η πολυπλοκότητα των ρυθμίσεων με τις σχετικές ασάφειες και τις μεταξύ τους αντιφάσεις, λόγω της απουσίας κωδικοποίησης των ισχυουσών ρυθμίσεων, η τυπολατρική τους εφαρμογή σε συνδυασμό με την ύπαρξη απαρχαιωμένων και περιττών ρυθμίσεων οι οποίες δεν έχουν προσαρμοσθεί προς τα σύγχρονα τεχνολογικά δεδομένα και τις νέες κοινωνικο-οικονομικές απαιτήσεις με κόστος που υπερβαίνει το δημόσιο οικονομικό ή άλλο όφελος, καθώς και η αποσπασματικότητα παραγωγής ρυθμίσεων.
Ø     η απουσία συγκροτημένου μηχανισμού και διαδικασιών συστηματικής αξιολόγησης της ποιότητας και των επιπτώσεων των παραγόμενων ρυθμίσεων και βελτίωσης των υφιστάμενων ρυθμίσεων, η καθυστέρηση ολοκλήρωσης των νομοθετικών ρυθμίσεων σε ότι αφορά την έκδοση των κανονιστικών πράξεων, προεδρικών διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων που είναι απαραίτητες για την εφαρμογή των νόμων που οφείλεται στην περιορισμένη νομοτεχνική τεχνογνωσία των υπηρεσιών στο αντικείμενο της επεξεργασίας κανονιστικών ρυθμίσεων σε συνδυασμό με την περιορισμένη δυναμικότητα νομοτεχνικής επεξεργασίας στους οργανισμούς της Δημόσιας Διοίκησης,
 
Ο «Καλλικράτης» μπορεί να εμπνεύστηκε και σχεδιάστηκε να είναι ένα σύγχρονο και δυναμικό εργαλείο για την αιρετή τοπική αυτοδιοίκηση, αποτελεί όμως ακόμα ένα μεγάλο τροχοπέδη στην εφαρμογή του.
Ως εκ τούτου δεν είναι ορατά τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Ούτε για τον πολίτη, ούτε για τους εργαζόμενους, ούτε για τους αιρετούς εκπροσώπους των αυτοδιοικήσεων.
Η θεσμική επίλυση των προβλημάτων που αναφέρθηκαν παραπάνω και η διευκρίνιση των αρμοδιοτήτων των αιρετών αυτοδιοικητικών φορέων και της Κεντρικής Διοίκησης θα έδινε το νέο στίγμα στην Αυτοδιοίκηση. Οι αιρετές αρχές, κυρίως σε επίπεδο Περιφερειών, έχουν δώσει τα μέγιστα για την καλύτερη αντιμετώπιση των προβλημάτων της καθημερινότητας, με μοναδικό σκοπό την εξυπηρέτηση του πολίτη. Οι αντιξοότητες που πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι παραπάνω από τις θεσμικά καθορισμένες αρμοδιότητές τους. Είναι θέμα της κεντρικής διοίκησης, η οποία και θα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της προς όφελος του πολίτη.