Δημήτριος Ευθυμιάδης, Αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας

Στις μέρες μας όλοι βιώνουμε τις δυσκολίες που επέφερε στον τόπο μας η οικονομική κρίση. Ο πληθυσμός της υπαίθρου είναι πολύ ευάλωτος στις αλλαγές και εκ των πραγμάτων αποτελώντας τον πρώτο κρίκο της διατροφικής αλυσίδας είναι και ο πιο αδύνατος. Όλοι αναγνωρίζουμε ότι η παραγωγή τροφίμων είναι πολύ σημαντικός κλάδος της οικονομίας. Είναι γεγονός ότι η παρατεταμένη οικονομική κρίση έχει επιδεινώσει την κατάσταση των επιχειρήσεων όλων των παραγωγικών κλάδων της ελληνικής οικονομίας, δημιουργώντας πολλαπλά προβλήματα και αλυσιδωτές αντιδράσεις που επιδρούν στη λειτουργία και τη βιωσιμότητά τους.
Αν και η κατάσταση είναι ομολογουμένως πολύ δύσκολη πιστεύουμε ότι υπάρχει μεγάλη δυναμική στην ελληνική ύπαιθρο. Έχουμε τις δυνατότητες να παράγουμε προϊόντα μοναδικά με ποιοτικά χαρακτηριστικά τέτοια που να καθιστούν δυνατή τη βιωσιμότητα του κλάδου. Η γεωργία στην Ελλάδα αποτελεί ακόμα και σήμερα σημαντικό τομέα απασχόλησης των κατοίκων της υπαίθρου, ενώ εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό τμήμα της ελληνικής οικονομίας προμηθεύοντας παράλληλα με πρώτες ύλες την μεταποιητική βιομηχανία τροφίμων. Σήμερα η αγροτική παραγωγή συνεισφέρει 4,5% στο ΑΕΠ. Η συμβολή της σταδιακά μειώθηκε την τελευταία δεκαετία από το 7,1 που ήταν το 2000. Σημαντικό τμήμα 20% έως 25% των ελληνικών εξαγωγών απαρτίζεται από αγροτοδιατροφικά προϊόντα ενώ η ενίσχυση των εξαγωγών μας, και η βελτίωση του εμπορικού μας ισοζυγίου, αποτελεί προτεραιότητα ύψιστης σημασίας.

Συνολικά ο τομέας των Τροφίμων και Ποτών αποτελεί τον μεγαλύτερο βιομηχανικό κλάδο στη χώρα μας, σε κύκλο εργασιών, προστιθέμενη αξία, καθώς και σε απασχόληση. Η Ελλάδα έχει να επιδείξει πολύ σημαντικές διακρίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο ειδικά αν αναλογιστούμε το μέγεθος της χώρας. Σε παγκόσμια κατάταξη η Ελλάδα είναι 3η σε παραγωγή ελιάς, 4η σε παραγωγή σύκων, 5η σε παραγωγή ακτινιδίων, 5η σε παραγωγή ροδάκινου, 6η σε παραγωγή φιστικιού,  8η σε παραγωγή αμυγδάλων, 9η σε παραγωγή αγγινάρας, 10η σε παραγωγή κάστανου κλπ. Συνεπώς, στις σημερινές συνθήκες, όπως διαμορφώνονται στην εγχώρια αλλά και στη διεθνή αγορά, ο αγροδιατροφικός τομέας έχει τη δυναμική να συμβάλλει ουσιαστικά στην αντιμετώπιση των προκλήσεων και στην ανάπτυξη, αξιοποιώντας τις διαφαινόμενες ευκαιρίες, την αύξηση δηλαδή της  παγκόσμιας ζήτησης για ποιοτικά, υγιεινά και με ταυτότητα αγροδιατροφικά προϊόντα.

Πόσα όμως από αυτά τα προϊόντα οδηγούνται στις αγορές από ελληνικές επιχειρήσεις;

Η νέα ΚΑΠ με ορίζοντα το 2020 προτείνει ένα νέο μοντέλο γεωργίας προσανατολισμένο στην αγορά, το οποίο θα βασίζεται στην αξιοποίηση της επιχειρηματικής λειτουργίας των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, με σκοπό την επάρκεια και την κάλυψη των απαιτήσεων του καταναλωτή για ασφαλή και υγιεινά προϊόντα, σε ανταγωνιστικές τιμές.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα του ελληνικού αγροτικού τομέα, εδώ και χρόνια, είναι η έλλειψη ανταγωνιστικότητας και η απώλεια αγορών, που συνεπάγεται απώλεια εισοδήματος. Σ’ αυτό οφείλεται η συνεχής επιδείνωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου αγροτικών προϊόντων, που είναι εμφανής και στον απλό παρατηρητή από την κυριαρχία των εισαγόμενων προϊόντων και ειδικότερα των ειδών διατροφής στα ράφια των καταστημάτων, ακόμη όμως και στις λαϊκές αγορές.

Ανάμεσα στις βασικές αιτίες υστέρησης στην ανάπτυξη της ελληνικής γεωργίας συγκαταλέγονται:
ü      το σχετικά μικρό μέγεθος της γεωργικής γης ανά εκμετάλλευση,
ü      η γήρανση και η αρνητική ηλικιακή διάρθρωση του αγροτικού πληθυσμού,
ü      η αδυναμία προσανατολισμού της αγροτικής παραγωγής στις απαιτήσεις της αγοράς,
ü      η μη οργανωμένη και περιορισμένη είσοδος νέων στον αγροτικό τομέα,
ü      το σχετικά χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης 
ü      η έλλειψη  πληροφόρησης και ενημέρωσης,
ü      η κατακερματισμένη και ανομοιογενής προσφορά γεωργικών προϊόντων,
ü      ο περιορισμένος εκσυγχρονισμός της αγροτικής παραγωγής,
ü      οι περιορισμένες σχέσεις και συνδετικοί κρίκοι ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς της αλυσίδας τροφίμων,
ü      η απουσία στοχευμένης γεωργικής έρευνας  κ.α.
 
Σταθερό και αμετακίνητο στόχο πρέπει να αποτελεί η ανασυγκρότηση του ελληνικού αγροτικού χώρου, με κύριο μοχλό ένα δυναμικό, πολυλειτουργικού χαρακτήρα αγροτικό τομέα, οργανωμένο σε επιχειρηματική βάση, που θα εφαρμόζει σύγχρονη, καινοτόμο τεχνολογία, τόσο στο επίπεδο της παραγωγής, όσο και στο επίπεδο της τυποποίησης, μεταποίησης και εμπορίας των προϊόντων. Έναν τομέα ελκυστικό σε επενδυτικές πρωτοβουλίες, ικανό να είναι ανταγωνιστικός στην εσωτερική και τη διεθνή αγορά.
Το διεθνές περιβάλλον, στο οποίο καλείται να προσαρμοστεί και να λειτουργήσει η ελληνική γεωργία, γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστικό. Είναι ευνόητο επομένως ότι, στα πλαίσια αυτά, η ελληνική γεωργία πρόκειται να λειτουργεί μέσα σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο ανταγωνιστικό περιβάλλον, πράγμα που υποδεικνύει ότι η επιβίωσή της θα εξαρτηθεί, σε πολύ μεγάλο βαθμό, από τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς της, που είναι απαραίτητη για να εξασφαλισθεί το μέλλον του εγχώριου τομέα.

Στις προτάσεις ενίσχυσης του αγροτικού τομέα συγκαταλέγονται:
ü      ο επαναπροσδιορισμός των καλλιεργειών και η στοχοποίηση των τομέων, κλάδων και εγχωρίως παραγόμενων προϊόντων με τη μεγαλύτερη ζήτηση,
ü      η προβολή και ενίσχυση του εξαγωγικού προφίλ μέσα από καινοτομίες προώθησης των τοπικών προϊόντων,
ü      η δημιουργία επωνυμίας και ταυτότητας (brand name),
ü      η έμφαση στη δημιουργία προϊόντων ποιότητας,
ü      η ενσωμάτωση της τεχνολογίας  και της δημιουργικότητας στα τρόφιμα και τη συσκευασία (π.χ λειτουργικά τρόφιμα)
ü      η κατάλληλη τυποποίηση και συσκευασία,
ü      ο εκσυγχρονισμός της αγροτικής παραγωγής και η δημιουργία ενός νέου προτύπου αγρότη – επιχειρηματία με περισσότερα προσόντα, δεξιότητες και γνώσεις.
Τα προϊόντα μας είναι μοναδικά σε γεύση και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και μπορούν να σταθούν μόνα τους και στις πιο απαιτητικές αγορές του κόσμου.

Δείξαμε όμως εμείς την προσοχή και την σοβαρότητα που τους αξίζει;
Κάναμε κινήσεις μάρκετινγκ σοβαρές με συνέχεια, συνέπεια και στρατηγική; 

Απαιτείται ευρύτερη συνεργασία όλων των παραγωγικών δυνάμεων και στρατηγικός σχεδιασμός στην κατεύθυνση της πλήρους αξιοποίησης των τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών. Θα έπρεπε να παράγονται προϊόντα, στα οποία πλεονεκτεί συγκριτικά η χώρα μας και τα οποία έχουν καλύτερες προοπτικές στην αγορά. Θα έπρεπε επίσης να βελτιώνονται οι αποδόσεις και κυρίως η ποιότητα των προϊόντων, ο τρόπος της εμπορίας τους καθώς επίσης και η μείωση του κόστους, για να εδραιωθούν στην εγχώρια αγορά και να κατακτήσουν αγορές εκτός συνόρων. Η Ελληνική αγροτική παραγωγή εξ αιτίας της μικρής σχετικά παραγόμενης ποσότητας δεν μπορεί να ανταγωνισθεί σε κόστος την παραγωγή μαζικών προϊόντων. Θα πρέπει να εστιάσει στην παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας τα οποία θα απευθύνονται σε εξειδικευμένο κοινό, με υψηλά περιθώρια κέρδους.

Η κατάρρευση της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να μετατραπεί σε ευκαιρία για αύξηση των αγροτικών εξαγωγών.
v     Πρέπει να αναζητηθούν νέοι προορισμοί για τα προϊόντα.
v     Πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες από άξιους ανθρώπους με όραμα και αξίες.
v     Πρέπει να υλοποιηθούν στρατηγικές προωθητικές ενέργειες για τα προϊόντα μας.
v     Πρέπει να αξιοποιηθούν εξαγωγικά οι ευκαιρίες που προκύπτουν από την αναγνώριση των τουριστών για τα Ελληνικά αγροτικά προϊόντα. Συνέργεια τουριστικού και αγροτικού τομέα. Δεν θα πρέπει οι τουρίστες που κάνουν διακοπές σε ελληνικά ξενοδοχεία να τρέφονται με εισαγόμενα προϊόντα.
v      Πρέπει να διαφυλαχθεί η προστατευόμενη προέλευση των Ελληνικών προϊόντων.
v     Πρέπει να αξιοποιηθούν οι έλληνες της διασποράς για την στήριξη των ελληνικών προϊόντων στο εξωτερικό (Ελληνικά εστιατόρια, άλλοι επιχειρηματίες κλπ).
v     Πρέπει βρεθούν κανάλια διανομής των προϊόντων που να περιορίζουν τον αριθμό των μεσαζόντων που μεσολαβούν από τον παραγωγό στον καταναλωτή. (ψαλίδα παραγωγού/καταναλωτή για τα ελληνικά προϊόντα 1/5 όταν ο μέσος όρος της Ευρώπης είναι 1/3)
 
 ΔΥΝΑΤΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΜΕ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΞΙΕΣ
 
Ο αγροτικός τομέας αποτελούσε πάντα έναν από τους σημαντικότερους τομείς παραγωγής στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Κεντρική στρατηγική της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι η δημιουργία σύγχρονων, ανταγωνιστικών αγροτικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, με βάση τα νέα εσωτερικά και διεθνή δεδομένα, στην κατεύθυνση της παραγωγής προϊόντων υψηλής ποιότητας που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των καταναλωτών. Η βελτίωση του εισοδήματος των αγροτών, και κατά συνέπεια της ευημερίας όλων όσων συμμετέχουν στον κλάδο της παραγωγής και διακίνησης αγροτικών προϊόντων μπορεί να προέλθει από την αύξηση της παραγωγικότητας και τη διάθεση στον καταναλωτή αγροτικών προϊόντων υψηλής ποιότητας. Επιδίωξη και στόχος της στρατηγικής αυτής είναι τα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα να διατίθενται στην αγορά και να εξάγονται τυποποιημένα, πιστοποιημένα, με υψηλή προστιθέμενη αξία και όπου είναι δυνατόν, με ονομασία προέλευσης. Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας διαθέτει πλούσιο «Καλάθι Αγροτικών Προϊόντων» και λόγω γεωγραφικής θέσης, υποδομής αλλά και ανθρώπινου δυναμικού έχει δυνατότητες να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Η Ελλάδα είναι ο τόπος της γνώσης, των ιδεών, της καινοτομίας. Οι Έλληνες απέδειξαν ότι στις δυσκολίες μπορούσαν να συστρατεύονται  και να πετυχαίνουν αυτό που πάντα έδειχνε ακατόρθωτο. Έχουμε όλες τις προϋποθέσεις να πετύχουμε, να ξαναβάλουμε τη χώρα σε τροχιά ανάπτυξης και να προσφέρουμε ένα καλύτερο αύριο στα παιδιά μας. Βαθιά μας πεποίθηση είναι ότι η πρωτογενής παραγωγή έχει πολύ υψηλές δυνατότητες και μπορεί αν αξιοποιηθεί σωστά να αποτελέσει εργαλείο ανάπτυξης του τόπου και ενασχόληση, η οποία θα εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές εισόδημα στον πληθυσμό.