Λάζαρος Κυρίζογλου στο airetos.gr: Η Τοπική Αυτοδιοίκηση ζητά ισότιμη συνεργασία και ουσιαστική αποκέντρωση

Ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και δήμαρχος Αμπελοκήπων-Μενεμένης, Λάζαρος Κυρίζογλου, θέτει στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης  με άρθρο του στο airetos.gr  τον ρόλο και τις προκλήσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, λίγο πριν το Ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ στην Αλεξανδρούπολη 6-8 Νοεμβρίου.

Κρίσιμα ζητήματα με συγκεντρωτική διαχείριση

Παρά τα θετικά βήματα που έχουν κατά καιρούς γίνει, το κράτος εξακολουθεί να λειτουργεί συγκεντρωτικά, παρακάμπτοντας τους δήμους σε κρίσιμους τομείς, όπως η διαχείριση των απορριμμάτων, οι πολεοδομίες, η προστασία του περιβάλλοντος και η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η Αυτοδιοίκηση πρέπει να έχει συμμετοχή και ρόλο στον σχεδιασμό και την υλοποίηση σχετικών πολιτικών.

Παρότι η χώρα έχει εισέλθει σε περίοδο δημοσιονομικής σταθερότητας, οι δήμοι εξακολουθούν να εξαρτώνται από έκτακτες χρηματοδοτήσεις, χωρίς σταθερή χρηματοδότηση. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε και το γεγονός ότι παρά τη Συνταγματική επιταγή (άρθρο 102), η θεσμική και οικονομική αυτοτέλεια των δήμων παραμένει ανεκπλήρωτη στην πράξη, με την Αυτοδιοίκηση να αντιμετωπίζεται διαχρονικά ως «φτωχός συγγενής» του κράτους, χωρίς να συμμετέχει δίκαια και αναλογικά  στην διανομή του μερίσματκος και με συνεχή εξάρτηση από έκτακτες κρατικές ενισχύσεις για την κάλυψη βασικών λειτουργικών αναγκών.

Είμαστε έτοιμοι για περισσότερες αρμοδιότητες

Οι δήμοι έχουν αποδείξει την ικανότητα τους στη διαχείριση σοβαρών κρίσεων, οικονομικών και υγειονομικών, ενώ βρίσκονται καθημερινά δίπλα στους πολίτες. Ωστόσο, για να ανταποκριθούν ουσιαστικά, απαιτούνται τα κατάλληλα οικονομικά και θεσμικά εργαλεία, επιπλέον ανθρώπινο δυναμικό, και πρόσθετοι πόροι.

Νέος Κώδικας και εκλογικός νόμος: Θετικά βήματα, όχι μεταρρύθμιση

Αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την καλύτερη λειτουργία των δήμων αλλά όχι διοικητική μεταρρύθμιση. Η πολυνομία, η γραφειοκρατία, με περισσότερα από 500 ρυθμιστικά κείμενα (νόμοι, ΠΔ, ΚΥΑ κ.λπ.),  δυσχεραίνουν το έργο των ΟΤΑ και οδηγούν σε κοστοβόρα λειτουργία και καθυστερήσεις. Η θέσπιση κοινού κώδικα για Α’ και Β’ βαθμό Αυτοδιοίκησης είναι θετική εξέλιξη. Δεν είναι όμως η απάντηση στα κύρια προβλήματα(πόροι,προσωπικό κτλ) των Δήμων σήμερα.

Όσον αφορά τον νέο εκλογικό νόμο, η ΚΕΔΕ αντιμετωπίζει θετικά το προτεινόμενο σύστημα αυτοδυναμίας με έναν γύρο, δεδομένων των προβλημάτων που προκάλεσε η απλή αναλογική. Παρόλα αυτά, τονίζεται ότι τα εκλογικά συστήματα δεν αρκούν για να λυθούν τα οικονομικά και θεσμικά προβλήματα των δήμων. Είναι η επίτευξη της κυβερνησιμότητας αλλά από μόνη της δεν λύνει τα προβλήματα της Αυτοδιοίκησης.

Ενεργειακή αξιοποίηση απορριμμάτων: Υπό όρους και με προσοχή

Εκφράζουμε την έντονη ανησυχία μας για πιθανές υπέρογκες επιβαρύνσεις σε δήμους, νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Η ΚΕΔΕ θέτει ως προϋπόθεση:

• Την ουσιαστική συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης στον σχεδιασμό
• Την αποφυγή επιβάρυνσης των δημοτών με νέα τέλη
• Την προτεραιότητα στην ανακύκλωση, ανάκτηση, κομποστοποίηση και διαλογή στην πηγή
• Την ενεργειακή αξιοποίηση ως τελευταίο στάδιο, με αυστηρές προδιαγραφές

«Τα έσοδα από τα πρόστιμα του Κ.Ο.Κ δεν μπορούν να αφαιρεθούν από τους Δήμους»

Η πρόσφατη στάση της ΚΕΔΕ στο σχέδιο νόμου για την «Ψηφιακή ενίσχυση της οδικής ασφάλειας» αναδεικνύει ακριβώς αυτή τη διεκδίκηση ισοτιμίας. Σε πρόσφατη συνάντηση της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΚΕΔΕ με τον Υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Παπαστεργίου εκφράσαμε την έντονη αντίθεσή μας, επισημαίνοντας ότι οι προτεινόμενες ρυθμίσεις αφαιρούν πόρους και αρμοδιότητες από τους Δήμους, Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να αποδεχθεί ρυθμίσεις που υπονομεύουν την οικονομική και διοικητική της αυτοτέλεια.

Ένα νέο μοντέλο σχέσης κράτους – Αυτοδιοίκησης

Είναι αδήριτη ανάγκη η ανάπτυξη ενός νέου τύπου συνεργασίας μεταξύ κράτους και Αυτοδιοίκησης: μια σχέση ειλικρίνειας, ισοτιμίας και ευθύνης, με διάλογο και συνέπεια. Η Αυτοδιοίκηση δεν ζητά χάρη, ζητά όσα δικαιούται για να λειτουργήσει αποτελεσματικά και να εξυπηρετεί ουσιαστικά τον πολίτη.

Διαχείριση του νερού

Στο ίδιο πλαίσιο, χαρακτηρίζω «θετική εξέλιξη» την απόφαση να παραμείνουν οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) υπό τον έλεγχο των Δήμων, χάρη στις συντονισμένες ενέργειες της ΚΕΔΕ και της ΕΔΕΥΑ. Το νερό παραμένει στους Δήμους — εκεί όπου ανήκει. Οι ΔΕΥΑ θα ενισχυθούν με 200 εκατομμύρια ευρώ (δωρεάν οικονομική ενίσχυση) για τη λειτουργία τους, ενώ μόνο όσες το επιθυμούν θα συνενωθούν εθελοντικά. Πρόκειται για νίκη της Αυτοδιοίκησης και της λογικής.

Οικονομικά των Δήμων

Την ίδια στιγμή, η πρόσφατη συνάντηση της ΚΕΔΕ με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών απέδωσε μερική ικανοποίηση των αιτημάτων που ετέθησαν για κρίσιμα ζητήματα των Δήμων. Συγκεκριμένα, υπήρξε δέσμευση για άμεση απόδοση στους δικαιούχους δήμους του ποσοστού 60% από τις δραστηριότητες σε παραχωρημένες παραλίες (ξαπλώστρες, αναψυκτήρια, θαλάσσια μέσα αναψυχής), μέσω νομοθετικής ρύθμισης. Για τα έτη 2024-2025, παράλληλα προωθείται απλούστερη διαδικασία για την απόδοση του τέλους διαμονής παρεπιδημούντων και του τέλους επί των ακαθαρίστων εσόδων, ενώ οι ΚΑΠ του 2026 θα αυξηθούν στα 2,8 δισ. Ευρώ από τα 2,7 δις.του 2025.  Επίσης, οι ΔΕΥΑ θα ενισχυθούν με 200 εκατ. Ευρώ, χωρίς δανεισμό, ενώ προβλέπεται και καταβολή Τέλους Ταφής για το 2026. Έγιναν, λοιπόν, αποδεκτές κάποιες από τις προτάσεις μας με σημειακού χαρακτήρα θετικά αποτελέσματα και θα συνεχίσουμε με συνέπεια και επιμονή να διεκδικούμε λύσεις που θα διασφαλίζουν την οικονομική αυτοτέλεια των Δήμων μας.

Οι εξελίξεις αυτές, θετικές αλλά και διεκδικητικές, καταδεικνύουν ότι ο θεσμικός διάλογος μεταξύ Κράτους και Αυτοδιοίκησης μπορεί να αποφέρει αποτελέσματα, όταν υπάρχει βούληση και συνέπεια και από τις δύο πλευρές.

Το Συνέδριο της Αλεξανδρούπολης- Αφετηρία για ένα νέο ξεκίνημα

Μέσα από τις εργασίες του Συνεδρίου επενδύουμε στην ενότητα της αυτοδιοίκησης θέτοντας πάνω απ’ όλα το συμφέρον των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών. Αναλαμβάνουμε την ευθύνη να συγκροτήσουμε μια ισχυρή συμμαχία μεταξύ της Αυτοδιοίκησης, του Κεντρικού Κράτους και της Κοινωνίας των Πολιτών για την Ελλάδα του 2035. Γι’ αυτό λέμε ότι τώρα είναι η Ώρα της Αυτοδιοίκησης. Είναι η ώρα να προχωρήσουμε στη μεγάλη μεταρρύθμιση στο μοντέλο λειτουργίας του κράτους, που θα πάει την Ελλάδα και τις τοπικές κοινωνίες μπροστά.

«Επιτέλους, Αυτοδιοίκηση» είναι το μήνυμά μας και προτείνουμε ένα νέο πλαίσιο πολιτικών που θα κάνει πράξη την διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των Δήμων. Θέτουμε προτεραιότητες δίνοντας έμφαση:

• στην αυξημένη και σταθερή χρηματοδότηση των Δήμων,
• στην ολοκλήρωση του Νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης,
• στην ενίσχυση του προσωπικού,
• στην υποστήριξη των μικρών, ορεινών και νησιωτικών δήμων,
• στην αναβάθμιση των τοπικών υποδομών,
• στη διαχείριση των υδάτων και των απορριμμάτων με ουσιαστική συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης,
• και στην ενίσχυση του κοινωνικού κράτους και της πολιτικής προστασίας.

Διεκδικούμε για να οικοδομήσουμε ένα κράτος πιο λειτουργικό, πιο δίκαιο και ουσιαστικά αποκεντρωμένο, πιο κοντά στον πολίτη, μέσα στο οποίο η Αυτοδιοίκηση θα έχει τη θέση που της αρμόζει.