Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου και το Ινστιτούτο Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης διοργανώνουν από τις 26 Ιανουαρίου έως και τις 31 Αυγούστου 2020 την περιοδική έκθεση «Τα νησιά των ανέμων. Ο θαλάσσιος πολιτισμός του Προϊστορικού Αιγαίου» στο νεόδμητο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσαράς, Γόρτυνα (οδικός κόμβος Αμπελούζου).
Τα εγκαίνια της έκθεσης πραγματοποιηθηκαν στις 25 Ιανουαρίου.
Τον πυρήνα της περιοδικής έκθεσης, η οποία στοχεύει να ανασυνθέσει με όσο το δυνατόν γλαφυρότερο τρόπο μια συνολική εικόνα της ναυτικής παράδοσης στο Προϊστορικό Αιγαίο, αποτελούν ψηφιακές και σχεδιαστικές αναπαραστάσεις, αλλά και τρισδιάστατα ομοιώματα πλοίων, λιμανιών και λιμενικών εγκαταστάσεων. Τα αρχαιολογικά δεδομένα παρουσιάζονται μέσω μεγάλων πόστερ με πλούσια εικονογράφηση και συνοδευτικά επεξηγηματικά κείμενα, αλλά και μέσω ομοιωμάτων αρχαίων αντικειμένων. Αυτό το πληροφοριακό υλικό συνδυάζεται με επιλεγμένα αρχαιολογικά ευρήματα από την περιοχή της Μεσαράς που σχετίζονται με τις ναυτικές δραστηριότητες του μινωικού πολιτισμού. Ο πρωτοποριακός χαρακτήρας της έκθεσης οφείλεται κυρίως στην προσπάθεια μιας πρακτικής προσέγγισης της ιστορίας της αιγαιακής ναυσιπλοΐας, η οποία επέτρεψε για πρώτη φορά μια σειρά από πειστικές υποθέσεις πάνω σε ποικίλα αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τις τεχνικές ναυπήγησης, το μέγεθος, το σχήμα και την πλοήγηση των πλοίων, αλλά και την μορφή και λειτουργία λιμενικών εγκαταστάσεων της Εποχής του Χαλκού. Βασικός στόχος της έκθεσης είναι να υπερβεί το στενό πλαίσιο μιας καθαρά αρχαιολογικής παρουσίασης του θέματος, επιδιώκοντας έτσι μια ανασύνθεση της πρώιμης ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο, η οποία θα είναι εύληπτη από το ευρύ κοινό και ιδιαίτερα από μαθητές. Η έκθεση θα συνοδευτεί από μία σειρά διαλέξεων και ξεναγήσεις.
Σε συνέντευξη τύπου στη Περιφέρεια ο Εντεταλμένος Περιφερειακός Σύμβουλος Πολιτισμού Κώστας Φασουλάκης, η Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου Βασιλική Συθιακάκη, και ο Διευθυντής Ινστιτούτου Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης Διαμαντής Παναγιωτόπουλος αναφέρθηκαν στην σημαντική έκθεση. Σε δηλώσεις που έγιναν αναφέρθηκαν:
Ο Εντεταλμένος Περιφερειακός Σύμβουλος Πολιτισμού Κώστας Φασουλάκης σε δηλώσεις του υπογράμμισε: «Η Περιφέρεια Κρήτης με ιδιαίτερη χαρά συνεργάστηκε για την πραγματοποίηση της σπουδαίας αυτής έκθεσης στο μουσείο της Μεσαράς. Η σημαντική αυτή έκθεση θα δώσει την δυνατότητα σε όλους τους πολίτες το επόμενο εξάμηνο να την δουν από κοντά, η Περιφέρεια Κρήτης στηρίζει τέτοιες προσπάθειες πολιτισμού γιατί είναι πολύ σημαντικό τα μουσεία να παίζουν ένα πολυδιάστατο ρόλο και σε αυτό το ρόλο εμείς θα είμαστε δίπλα τους».
Βασιλική Συθιακάκη Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου :
«Η Εφορεία αποδέχτηκε με ιδιαίτερη ευχαρίστηση την πρόταση του καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης και ανασκαφέα της Προϊστορικής Κουμάσας Δρ. Διαμαντή Παναγιωτόπουλου για την παρουσίαση της έκθεσης στο κτήριο του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Μεσαράς, υλοποιώντας έτσι τη δέσμευση να διατηρείται το Μουσείο ενεργό κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου για την οργάνωση της μόνιμης έκθεσής του. Αποφασίστηκε μάλιστα η έκθεση, που μιλά για τη ναυσιπλοϊα στο Αιγαίο την εποχή του Χαλκού, να συμπληρωθεί με την παρουσίαση ομάδας αρχαιολογικών ευρημάτων από το μινωικό λιμάνι του Κομμού και το ιερό κορυφής του Κόφινα, που θα αποτελούν μέρος και της μόνιμης έκθεσης του Μουσείου. Επιθυμώ να ευχαριστήσω θερμά τον καθηγητή Διαμαντή Παναγιωτόπουλο για την πρόταση φιλοξενίας της έκθεσης στο νέο Μουσείο, την Περιφέρεια Κρήτης, το Υπουργείο Πολιτισμού και το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης που επωμίστηκαν από κοινού τις δαπάνες και το προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου (αρχαιολόγους, συντηρητές αρχαιοτήτων, διοικητικό-οικονομικό, εργατοτεχνικό και φυλακτικό προσωπικό) που εργάστηκε για την προετοιμασία και την υλοποίηση της έκθεσης. Οφείλω επίσης ευχαριστίες στους Δήμους Γόρτυνας και Φαιστού και στο Δίκτυο Πολιτιστικών Συλλόγων Μεσαράς για τη συνδρομή τους στη διοργάνωση των εγκαινίων».
Ο Διευθυντής Ινστιτούτου Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης:
«Βασικός στόχος της έκθεσης είναι να υπερβεί το στενό πλαίσιο μιας καθαρά αρχαιολογικής προσέγγισης, επιδιώκοντας έτσι μια συνολική και εύκολα κατανοητή ανασύνθεση της ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο της 3ης και 2ης χιλιετίας π.Χ., δίνοντας ιδιαίτερο βάρος στη διαχρονική σημασία του ιστορικού αυτού φαινομένου: το γεωγραφικό υπόβαθρο, τις κοινωνικές και οικονομικές προϋποθέσεις, τη διοικητική οργάνωση και κυρίως την τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα της ναυπηγικής. Ο πρωτοποριακός χαρακτήρας της έκθεσης οφείλεται κυρίως στην προσπάθεια μιας τεχνικής/πρακτικής προσέγγισης της ιστορίας της αιγαιακής. Η κατασκευή τρισδιάστατων ομοιωμάτων πλοίων επέτρεψε την ενδελεχή μελέτη διάφορων τεχνικών ναυπήγησης αλλά και κατασκευαστικών λεπτομερειών που σχετίζονται με το μέγεθος, το σχήμα αλλά και την πλοήγηση των πλοίων της Εποχής του Χαλκού. Οι τρισδιάστατες αναπαραστάσεις των λιμανιών του Κομμού και της Κάτω Ζάκρου φωτίζουν διάφορες σημαντικές πτυχές της αιγαιακής ναυσιπλοΐας, όπως τη μορφή και λειτουργία λιμενικών εγκαταστάσεων».