Ι] ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΑ ΔΗΜΩΝ, ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ, ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΘΕΣΕΩΝ
Όπως έχει κριθεί, από την έννοια των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως Φορέων διοίκησης των τοπικών υποθέσεων, η οποία κατοχυρώνεται στο αρ.102 του Συντάγματος, συνάγεται ότι η ονομασία των ΟΤΑ συνδέεται με τη διαδρομή τους στο χώρο και στο χρόνο και, συνεπώς, μόνο συναφή προς αυτή κριτήρια μπορεί να ληφθούν υπόψη για τον καθορισμό της ονομασίας τους.
Αυτά τα κριτήρια έλαβε υπόψη του ο νομοθέτης κατά την ονομασία των υφιστάμενων Δήμων, είτε αυτή καθορίστηκε για 1η φορά με τις διατάξεις του αρ.1 του ν.3852/2010 (και τις διοικητικές μεταβολές που επήλθαν με το αρ.154 του ν.4600/2019) είτε διατηρήθηκε δυνάμει των διατάξεών του ως προγενέστερη αυτού.
Συνεπώς, όπως έχει κριθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), κατά την επεξεργασία των πρακτικών έκδοσης των σχετικών Προεδρικών Διαταγμάτων μετονομασίας Δήμων, Δημοτικών Κοινοτήτων, οικισμών και θέσεων, μετά τη θέση σε ισχύ του ν.3852/2010:
α) η μετονομασία ΔΗΜΟΥ επιτρέπεται πλέον μόνο για εξαιρετικούς λόγους, καθώς κι όταν η ονομασία αυτού γράφεται με εσφαλμένη ορθογραφία, προκειμένου να αποκατασταθεί η ορθή γραφή του, ή όταν εμφιλοχώρησε πρόδηλο σφάλμα κατά την απόδοση της ονομασίας, προκειμένου να αρθούν αμφιβολίες ως προς τη ταυτότητά του, δεδομένου ότι στοιχεία αναγόμενα σε ιστορικής, γεωγραφικής ή λαογραφικής τάξης κριτήρια ελήφθησαν κατά κανόνα υπόψη και αξιολογήθηκαν κατά τη διαδικασία καθορισμού της ονομασίας των νέων Δήμων, η οποία προηγήθηκε της έκδοσης του ν.3852/2010.
β) αντιθέτως, η μετονομασία των συνιστώμενων με την προαναφερόμενη νομοθεσία, Δημοτικών ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ, ΟΙΚΙΣΜΩΝ και ΘΕΣΕΩΝ είναι δυνατή, κατ’ επίκληση των διατάξεων του αρ.7 του Κώδικα Δήμων, δεδομένου ότι η ονομασία τους προϋφίστατο του ν.3852/ 2010 και δεν καθορίστηκε με τις διατάξεις του.
Η μετονομασία επιτρέπεται για διάφορους συναφείς με τα προαναφερόμενα κριτήρια λόγους, ήτοι ιστορικούς, φιλολογικούς, λαογραφικούς και γλωσσολογικούς, καθώς κι όταν η ονομασία αυτών αναγράφεται με εσφαλμένη ορθογραφία σε διατάξεις βασικών νομοθετημάτων, προκειμένου να αποκατασταθεί η ορθή γραφή τους και να αρθούν αμφιβολίες ως προς την ακριβή ονομασία τους.
Η διαδικασία μετονομασίας, συντελείται με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος (Π.Δ.) που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών, κατόπιν σύμφωνης γνώμης του Συμβουλίου Τοπωνυμιών, η οποία εκδίδεται ύστερα:
α) από πρόταση του Δημοτικού Συμβουλίου, αναφορικά με μετονομασία Δήμου,
β) από πρόταση του Δημοτικού Συμβουλίου προκειμένου για ονομασία ή μετονομασία, Δημοτικής Κοινότητας, οικισμού και θέσης. Η Εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών αναγράφει επί λέξει ότι: «Καίτοι δεν προβλέπεται στις κείμενες διατάξεις, προτείνεται η προηγούμενη έκφραση γνώμης συμβουλίου δημοτικής κοινότητας ή προέδρου δημοτικής κοινότητας».
Η πρόταση για μετονομασία από το Δημοτικό Συμβούλιο πρέπει να αιτιολογείται νομίμως και επαρκώς, βάσει των κριτηρίων που αναφέρθηκαν ανωτέρω, προϋπόθεση που εξετάζεται, εκτός από το Συμβούλιο Τοπωνυμιών, και από το ΣτΕ, κατά την επεξεργασία του σχετικού σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος, σύμφωνα με το εδάδιο δ’ της παρ.1 του αρ.95 του Συντάγματος.
Συνεπώς, εφιστάται η προσοχή, ούτως ώστε να αποστέλλονται προς το Συμβούλιο Τοπωνυμιών κατά το δυνατόν εμπεριστατωμένες και επαρκώς αιτιολογημένες προτάσεις μετονομασίας, οι οποίες πρέπει να εκφράζουν το συλλογικό όργανο κατά τη στιγμή που συζητείται η Αίτησή του στο Συμβούλιο Τοπωνυμίων.
Επί παραδείγματι, έχει κριθεί ότι δεν συνιστά επαρκή λόγο μετονομασίας, η επίκληση της βούλησης ή επιθυμίας των κατοίκων, ή ο χρόνος που επήλθε η ονομασία ή μετονομασία, ή η λήψη ονόματος του πολιούχου του οικισμού.
Επισημαίνεται ότι σε αιτήματα για μετονομασίες Δημοτικών Κοινοτήτων πρέπει απαραίτητα να υπάρχουν ταυτόχρονα και αιτήματα για μετονομασία των ομώνυμων οικισμών, ενώ το αντίθετο δεν είναι απαραίτητο.
Η μετονομασία ΘΕΣΕΩΝ (ως θέση νοείται η πεδιάδα, βουνό και κάθε άλλος γεωγραφικός προσδιορισμός του χώρου), είναι δυνατή με έκδοση Π.Δ. κατόπιν πρότασης του Υπουργού Εσωτερικών, η οποία υποβάλλεται
- είτε ύστερα από εισήγηση του Δημοτικού Συμβουλίου και σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Τοπωνυμιών,
- είτε με πρωτοβουλία του Υπουργού Εσωτερικών.
Στην τελευταία περίπτωση, η πρόταση προς έκδοση Π.Δ. μπορεί να υποβληθεί μετά την άπρακτη πάροδο τριμήνου από τον Υπουργό Εσωτερικών προς το οικείο Δημοτικό Συμβούλιο προς γνωμοδότηση.
Νέο αίτημα μετονομασίας είναι δυνατόν να υποβληθεί μετά την πάροδο διετίας από την παροχή αρνητικής γνώμης του ανωτέρω Συμβουλίου.
ΙΙ] ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΗΔΗ Ή ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΓΡΑΦΕΙ ΩΣ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ
Οικισμοί που υπάρχουν ήδη ή δημιουργούνται για 1η φορά και δεν έχουν απογραφεί ως αυτοτελείς, αν δεν έχουν όνομα, μπορεί να αποκτήσουν όνομα με Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου που εκδίδεται, ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Τοπωνυμιών.
Ως οικισμός ορίζεται ένα σύνολο οικοδομών, οι οποίες γειτονεύουν και τα κτίρια των οποίων δεν απέχουν μεταξύ τους περισσότερο από 200 μέτρα, αν δεν υπάρχει εγκεκριμένο σχέδιο πόλεως, και μέχρι 1.000 μέτρα, αν υπάρχει, και περιλαμβάνουν 10, τουλάχιστον, κατοικίες νοικοκυριών ή μία συλλογική κατοικία ή κατοικίες νοικοκυριών και συλλογικές κατοικίες στις οποίες μπορούν να κατοικήσουν κανονικά 50, τουλάχιστον, άτομα, ανεξάρτητα αν αυτά κατοικούν όλο το έτος ή μία μόνο ορισμένη εποχή. Ως αυτοτελείς οικισμοί ορίζονται και οι μικρονησίδες, ανεξάρτητα από τις ανωτέρω προϋποθέσεις.
Για την ονομασία λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα στοιχεία που αφορούν στον οικισμό, βάσει των κριτηρίων που αναφέρθηκαν στην Ενότητα Ι.
Περίληψη της Απόφασης αυτής, δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με παραγγελία του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
ΙΙΙ. ΟΡΙΣΜΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΩΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΕΔΡΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
Με Απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Τοπωνυμιών, μπορεί να ορίζεται οικισμός ως ιστορική έδρα Δήμου, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Για την έκδοση της Απόφασης αυτής, απαιτείται σχετικό Αίτημα από το οικείο Δημοτικό Συμβούλιο « ή, για τους Δήμους όπου υφίστανται Κοινότητες, αίτημα από το Συμβούλιο της Δημοτικής Κοινότητας ή τον Κοινοτάρχη για Κοινότητες κάτω των 300 κατοίκων, και γνώμη του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου ».
Προκειμένου να οριστεί οικισμός ως ιστορική έδρα Δήμου, πρέπει να συντρέχουν σχετικοί ιστορικοί λόγοι οι οποίοι περιλαμβάνονται στην Αίτηση και αιτιολογούνται επαρκώς.
Στην ιστορική έδρα μπορεί μετά από Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να πραγματοποιούνται συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, καθώς και επίσημες εορτές και τελετές.
IV] ΧΡΗΣΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΥ ΔΗΛΩΤΙΚΟΥ ΣΗΜΑΤΟΣ
Οι Δήμοι μπορεί να κάνουν χρήση ιδιαίτερου δηλωτικού σήματος. Το σήμα καθορίζεται με Απόφαση του οικείου Συμβουλίου, ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Τοπωνυμιών, αφού συνεκτιμηθούν στοιχεία, που σχετίζονται με την ιστορία, τη μυθολογία και τα ειδικότερα χαρακτηριστικά της περιοχής τους.
Στην πρόταση του Δημοτικού Συμβουλίου προς το Συμβούλιο Τοπωνυμιών που περιγράφεται το επιθυμητό δηλωτικό σήμα πρέπει να παρατίθενται οι λόγοι επιλογής, οι οποίοι δέον να ανάγονται στην ιστορία, τη μυθολογία ή τα τοπικά χαρακτηριστικά, τα οποία δηλώνουν την ιδιαιτερότητα του χώρου, και να επισυνάπτονται σε ασπρόμαυρη και έγχρωμη μορφή: α) αποτύπωση του σήματος στις πραγματικές διαστάσεις του, όπως αυτό θα αποτυπώνεται στα έγγραφα του Δήμου, προκειμένου να διαπιστωθεί η ευκρίνειά του και β) αποτύπωση του σήματος σε μεγάλο σχήμα, για τη διευκόλυνση του Συμβουλίου Τοπωνυμιών.
Το έμβλημα θα πρέπει να είναι απλό, ώστε να είναι και λειτουργικό.
Επισημαίνεται ότι δεν είναι δυνατή η αποτύπωση του εμβλήματος στην σφραγίδα του Δήμου, δεδομένου ότι οι προδιαγραφές της ορίζονται περιοριστικά στην κείμενη νομοθεσία.
ΜΟΝΟ κατόπιν της παροχής σύμφωνης γνώμης από το Συμβούλιο Τοπωνυμιών και λήψη σχετικής Απόφασης από το Δημοτικό Συμβούλιο, ο Δήμος μπορεί να χρησιμοποιεί το δηλωτικό σήμα στους φάκελους επικοινωνίας, στον ιστότοπό του κλπ.
Επισημαίνεται ότι χρήση ιδιαίτερου δηλωτικού σήματος για τις Δημοτικές Κοινότητες δεν προβλέπεται.